Werkgerelateerde hart- en vaatziekten vormen een van de grootste oorzaken van werkgerelateerde sterfte in België en de EU. Hoewel er nog veel onbekend is over de specifieke oorzaken, kunnen preventieadviseurs al stappen ondernemen om de risico's op de werkplek te verminderen.
Auteur(s): Edelhart Kempeneers, senTRAL
Risicofactoren voor werkgerelateerde hart- en vaatziekten
Hart- en vaatziekten als gevolg van werkfactoren zijn na arbeidsongevallen de belangrijkste oorzaak van werkgerelateerde sterfte. Het probleem krijgt echter nog te weinig aandacht, deels omdat de precieze oorzaken niet altijd duidelijk zijn.
Maar er zijn wel enkele belangrijke risicofactoren bekend:
- Lange werkuren en psychosociale stress: Werken van 55 uur per week of meer verhoogt het risico op hart- en vaatziekten aanzienlijk. Daarnaast is psychosociale werkstress, bijvoorbeeld door hoge werkdruk en gebrek aan controle, een bewezen risicofactor voor beroertes en hartziekten.
- Nachtwerk: Langdurig nachtwerk verhoogt het risico op hart- en vaatziekten. Uit onderzoek blijkt dat na vijf jaar nachtwerk ongeveer 4 op de 100 hart- en vaatziekten toe te schrijven zijn aan nachtwerk. Dit percentage stijgt naar 23 op de 100 na 40 jaar nachtwerk.
- Blootstelling aan luchtverontreiniging: Werknemers die blootstaan aan luchtverontreiniging op het werk, zoals verkeersregelaars en wegwerkers, lopen een verhoogd risico op hart- en vaatziekten. De impact van deze blootstelling wordt vaak onderschat.
- Gevaarlijke stoffen: Blootstelling aan stoffen zoals lood, lasdampen en respirabel kristallijn silica kan bijdragen aan hart- en vaatziekten. Zelfs lage concentraties van deze stoffen kunnen de bloeddruk verhogen en het risico op hartziekten vergroten.
- Hand-armtrillingen: Hand-armtrillingen kunnen leiden tot het Raynaudfenomeen, een aandoening waarbij de bloedvaten in de vingers worden aangetast, wat een negatieve invloed kan hebben op de vaatfunctie.
- Beweging op het werk: Zowel te weinig beweging als te veel intensieve fysieke inspanning op het werk kunnen het risico op hart- en vaatziekten verhogen. Deze zogeheten “lichamelijke activiteitsparadox” benadrukt het belang van een gebalanceerde fysieke belasting.
Wat kan de preventieadviseur doen om werkgerelateerde hart- en vaatziekten te helpen voorkomen?
Hoewel er nog veel onbekend is, kunnen preventieadviseurs al een aantal maatregelen nemen om het risico op werkgerelateerde hart- en vaatziekten te verminderen:
- Risico’s hoger prioriteren in de RIE: Men moet risicofactoren voor hart- en vaatziekten op te nemen in de Risico-Inventarisatie en -Evaluatie (RIE). Factoren zoals nachtwerk en psychosociale stress moeten meer aandacht krijgen, omdat deze vaak minder urgent worden geacht dan andere veiligheidsrisico’s.
- Voorkom onnodig nachtwerk en zet in op secundaire preventie: Voer waar mogelijk maatregelen in om nachtwerk te beperken. Zorg voor regelmatige gezondheidschecks voor medewerkers die nachtwerk verrichten en optimaliseer de roosters met voldoende hersteltijd tussen diensten.
- Verminder blootstelling aan uitlaatgassen en luchtverontreiniging: Door voertuigen en machines te elektrificeren en te zorgen voor betere bescherming tegen luchtverontreiniging, zoals het gebruik van goede filters in voertuigen, kan de blootstelling aan schadelijke stoffen aanzienlijk worden verminderd.
- Bevorder een gezonde werkcultuur: Bij een gezonde werkcultuur staan welzijn en balans centraal. Dit kan door het stimuleren van regelmatige pauzes, het aanbieden van ergonomische werkplekken en het promoten van mentale gezondheid, zoals stressmanagementprogramma's of mindfulness-sessies.
- Verhoog de kennisdeling over werkgerelateerde hart- en vaatziekten: Informatiedeling is essentieel. Hoe beter medewerkers en werkgevers geïnformeerd zijn over de oorzaken en risico's van werkgerelateerde hart- en vaatziekten, hoe effectiever preventiemaatregelen kunnen worden ingevoerd.
- Gezondheidsbewustzijn verhogen via gerichte campagnes: Bewustwordingscampagnes binnen bedrijven kunnen medewerkers informeren over de risico's van hart- en vaatziekten in hun privé omgeving en hoe zij zelf hun gezondheid kunnen beschermen. Dit kan door voorlichting te geven over gezonde voeding, regelmatige lichaamsbeweging, en stoppen met roken. Door medewerkers actief te betrekken bij hun eigen gezondheid, kunnen ze beter preventieve stappen ondernemen.
Werkgerelateerde hart- en vaatziekten vormen een groot maar vaak onderschat probleem. Interne en externe preventieadviseurs spelen een belangrijke rol in het verhogen van het bewustzijn en het implementeren van effectieve maatregelen. Door de bovengenoemde risicofactoren meer prioriteit te geven en preventieve acties in gang te zetten, kunnen veel sterfgevallen en gezondheidsproblemen in de toekomst worden voorkomen.
Meteen aan de slag?
Vind info en praktische ondersteuning in senTRAL:
Thematische fiche Gezondheidspromotie op het werk
Psychosociale arbeidsbelasting: preventie
Gezondheidspromotie op het werk: stappenplan
Werkpakket voor een gezonde werkplek
Toolbox gezonde slaap
Toolbox: Fit en gezond: Hoe zorg je voor voldoende beweging?
Bronnen:
Arbo Online - Preventie werkgerelateerde hart- en vaatziekten, dit kunnen we al doen
